ادله امضائیحکم و دلیل تأیید شده از جانب شارع مقدس را امضایی یا حکم امضایى گویند و در مقابل آن، احکام و ادله تأسیسی است: عقود، ایقاعات و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات و نیز اصول لفظی امضایى است. ۱ - تعریف حکم امضاییپیش از ظهور اسلام، براى تنظیم مناسبات حقوقی، معاملاتى، اقتصادى و نیز مراسم عبادى قواعد و مقرّراتى میان مردم وجود داشت که برخى از شرایع پیشین و برخى دیگر از بنای عقلا نشأت مى‌گرفت. آن دسته از قواعد و مقررات و مراسمى که پس از اسلام شارع آنها را- هرچند با سکوت و نهی نکردن، خواه به طور کامل یا با اصلاحات جزئی یا کلی- تأیید و امضا کرده است، احکام و ادلۀ امضایى نامیده مى‌شود و در مقابل آن، احکام و ادلۀ تأسیسى است. [۱]
مبسوط در ترمینولوژى حقوق ج۱ ص۱۸۷.
[۲]
جامع الشتات ج۱ ص۱۷۶.
۲ - برخی از موارد احکام امضائیعقود (عقد)، ایقاعات (ایقاع) و برخى موارد دیگر، مانند وجوب ختنه، وجوب حداد زن پس از مرگ شوهر و وجوب وفا به نذر [۳]
معتمد العروة ج۱ ص۱۴۷
از احکام امضایى‌اند. همچنین حجیت بیشتر امارات (اماره)- مانند حجیّت خبر ثقه- و نیز اصول لفظی (اصل لفظی) امضایى است.۳ - امضائی بودن احکام وضعیبرخى، امضایى بودن تمامى احکام وضعى (حکم وضعی) بر خلاف احکام تکلیفى (حکم تکلیفی) را از جمله تفاوتهاى این دو دسته از احکام دانسته‌اند. ۳.۱ - تقسیم احکام وضعی به اعتبار موضوعاتالبته امضایى بودن احکام وضعى، به اعتبار خود احکام است، اما به اعتبار موضوعاتِ آنها، این احکام به امضایى و تأسیسی تقسیم مى‌شوند، مانند ملکیت که خود، حکمى وضعى است، اما اعتبار فقر یا سیّد بودن به عنوان موضوع براى تملّک زکات و خمس، امرى تأسیسى مى‌باشد. [۸]
اجود التقریرات ج۴ ص۷۴.
[۹]
اجود التقریرات ج۴ ص۷۶.
۴ - پانویس
۵ - منبع---- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام» جلد۳،ص۳۵۲. رده‌های این صفحه : اقسام حکم شرعی | فقه
|